Publikacja zdjęcia osoby bez jej zgody

Wizerunek, podobnie jak zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska jest dobrem osobistym i zgodnie z art. 23 kodeksu cywilnego pozostaje pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Wizerunek przysługuje tylko osobie fizycznej.

Przepisem szczególnym regulującym kwestię wykorzystania wizerunku jest art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r., nr 24, poz. 83 ze zm.), zgodnie z którym rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.

Rozpowszechnianie wizerunku oznacza jego publiczne udostępnianie w jakiejkolwiek formie, np. publikowanie zdjęć, czy nagrania video danej osoby. Chodzi o udostępnianie publiczne, a więc takie, które przeznaczone jest do szerokiego grona osób, nie dotyczy to m.in. oglądania zdjęć w gronie rodzinnym. Publikowanie zdjęć w Internecie jest rozpowszechnianiem publicznym.

Zgoda na publikację

Zgoda upoważnia do wykorzystania wizerunku tylko w określonym w niej zakresie. Powinna być konkretna, a więc udzielając zgodę uprawniony powinien mieć pełną wiedzę, co do formy, sposobu, a nawet kontekstu wykorzystania jego wizerunku; zgody tej nie domniemywa się.

“Zgoda na rozpowszechnienie wizerunku musi być niewątpliwa, zatem osoba jej udzielająca musi mieć pełną świadomość nie tylko formy przedstawienia jej wizerunku, ale także miejsca i czasu publikacji, zestawienia z innymi wizerunkami i towarzyszącego jej komentarza.” [1]

“Nie można argumentować, iż pozowanie, a nawet wybór zdjęć oznaczają oczywistą i bezwarunkową zgodę fotografanego na wszelkie formy rozpowszechniania.” [2]

Zezwolenie na wykorzystanie wizerunku nie jest wymagane:

• w braku wyraźnego zastrzeżenia, jeżeli osoba, której wizerunek dotyczy otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie,
• w przypadku wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,
• w przypadku wizerunku osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. W każdym innym przypadku wymagana jest zgoda na wykorzystanie wizerunku.

Ciężar dowodu

Co istotne: ciężar udowodnienia faktu udzielenia zezwolenia na wykorzystania wizerunku lub zaistnienia którejś z powyżej wskazanych przesłanek wyłączających konieczność uzyskania zezwolenia spoczywa na wykorzystującym ten wizerunek; w procesie o ochronę wizerunku pozwany musi wykazać, że jego działanie nie było bezprawne.

Osoby powszechnie znane

Trudność interpretacyjną powoduje brak w ustawie definicji „osoby powszechnie znanej”, dlatego też stwierdzenie, czy dana osoba jest osobą powszechnie znaną wymaga indywidualnej oceny w odniesieniu do konkretnego przypadku, oceny uwzględniającej wszystkie okoliczności. Istotne jest, że do wykorzystania wizerunku bez zezwolenia nie wystarczy jedynie to, że dana osoba jest powszechnie znana, ale jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Trudno też ogólnie wskazać, czy związek ten musi być bezpośredni, tu również oceniać należy indywidualnie konkretny przypadek. Na gruncie postępowania cywilnego do dokonania takiej oceny zmuszony będzie sąd orzekający.

“Określenie «grono osób powszechnie znanych» (art. 81 ust. 2 Prawa autorskiego) obejmuje osoby, które wprost lub w sposób dorozumiany godzą się na podawanie do publicznej wiadomości wiedzy o swoim życiu. Nie są to jednak tylko aktorzy, piosenkarze lub politycy, lecz także osoby prowadzące inną działalność, na przykład gospodarczą lub społeczną.” [3]

Przypisy:
[1] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 1998 r., sygn. akt: I ACa 1044/97.
[2] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2008 r., sygn. akt: I ACa 494/2008.
[3] Wyrok Sądu Najwyższego z 20 lipca 2007 r., sygn. akt: I CSK 134/2007.